Beslenme
anne karnında başlayıp ömür boyu devam eden bir süreçtir.
Büyüme, gelişme sağlıklı ve üretken olarak yaşamın
sürdürülebilmesi için bilinçli bir şekilde yapılmalıdır.
Karın doyurmak ve ya açlık duygusunu bastırmak beslenme değildir.
Vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gerekli olan
enerji ve besin öğelerinin her birinin yeterli miktarda alınması
ve vücutta uygun şekilde kullanılmasıyla yeterli ve dengeli
beslenme sağlanabilir. Beslenme alışkanlıkları çok çeşitli
hastalıklara neden olabileceği gibi, bu hastalıkları önleyebilir.
Araştırmalar bazı beslenme tarzlarının ve besinlerin anında
tedavi edici faydalar sağladığını ortaya koyuyor.
Yetersiz
beslenme durumunda, bazı besin öğelerinin yetersizliğine
rastlanabilir, yeterli enerji oluşamaz ve vücut dokuları
yapılamaz. Kendinizi halsiz yorgun hissediyor sürekli bir uyuma
eğiliminde bulunuyorsanız veya ağızda yaralar çıkıyor, çok
fazla saç dökülmesi yaşıyorsanız bunların nedeni beslenme
alışkanlıklarınız olabilir.
Dengesiz
beslenme durumunda; besin öğeleri gereğinden fazla alınır,
fazla alınan bazı öğeler vücutta yağ olarak birikir ve sonunda
şişmanlık oluşur. Şişmanlık tedavi edilmediğinde kalp damar
hastalıkları, yüksek tansiyon, şeker (Diabet) hastalığı,
kanser (meme, endometriyum, mide ve kolon kanseri) safra taşları ve
böbrek taşı, yağlı karaciğer, yağlı hepatit ve yağlı siroz,
astım, bel ve boyun fıtığı, kalça, diz ve omurga osteoartriti
gibi hastalıklara yol açabilmektedir.
Kimi
zaman ayak üstü, kimi zaman iş yoğunluğundan dolayı acelece
veya televizyon karşısında ne yediğimizi bile bilmeden yediğimiz
her bir besin bizim ilacımız olabileceği gibi zehrimiz de
olabilir. Hangi besinden ne miktarda yiyeceğimiz yaş, cinsiyet,
yaşam tarzına göre değişiklik gösterse de genel bir beslenme
düzeyinin sınırlarından bahsedebiliriz. Öncelikle 4 besin
grubumuzdan yani süt ve türevleri, et-yumurta kuru baklagil grubu,
ekmek ve tahıl grubu, sebze ve meyve grubundan günlük ihtiyaca
göre çeşitlilik sağlanmalı.
Süt
ve Türevleri
Süt,
yoğurt, peynir, çökelek vb. Protein, kalsiyum, fosfor, B2 ve B12
vitaminlerinden zengindir.
*Sağlıklı
kemik ve diş gelişimi için önemli besin grubudur.
*Yetersiz
alımı sonucunda vitamin eksiklikleri görülebilir.
Bir
porsiyon ölçüsü; 1 su bardak süt veya yoğurt veya 2 kibrit
kutusu büyüklüğünde peynirdir.
Kişisel
farklılıklar olsa da genel olarak ;
Yetişkin
bireyler 2 porsiyon.
Çocuk,
adolesan, gebe ve emzikli kadınlar ve menapoz sonrası kadınlar
3-4 porsiyon tüketmelidir.
Et,
Yumurta,Kuru Baklagil Grubu
Et,
tavuk, balık, yumurta, kuru baklagiller, yağlı tohumlar, protein,
B vitaminleri, demir, çinko, fosfor, magnezyumdan zengindir. Kuru
baklagiller posadan zengindir
*Büyüme
ve gelişmeyi sağlar
*Kan
yapımında ve hastalıklara karşı direnç kazanılmasında
görevleri vardır
Bir
porsiyon ölçüsü; 2-3 köfte kadar et, tavuk, balık veya 2 adet
yumurta veya 1 tabak kuru baklagil yemeği veya 30 gram yağlı tohum
(ceviz, fındık, fıstık, badem vb)
Kişisel
farklılıklar olsa da genel olarak ;
Yetişkin
bireyler herhangi birinden veya birkaçından her gün 2 porsiyon.
Çocuk,
adolesan, gebe ve emzikli kadınlar 3 porsiyon tüketmelidir.
Sebze
ve Meyve Grubu
Bileşimlerinin
önemli kısmı sudur. C vitamini, B vitamini, A vitamini öncüleri,
demir, magenzyum ve E vitamininden zengindir.
*Büyüme
ve gelişmeye yardımcıdır
*Deri
ve göz sağlığı için önemlidir
*Hastalıklara
karşı vücut direncinin artırılmasında etkilidir.
*Kan
yapımı için gereklidir
*Bağırsakların
düzenli çalışmasına yardımcı olurlar
*Hücre
yenilenmesini ve doku onarımını sağlar.
Bir
porsiyon miktarları; 1 orta büyüklükte elma,portakal veya 1 tabak
sebze yemeği
günde
en az 5 porsiyon sebze ve meyve tüketilmelidir.
Günlük
alınan sebze ve meyvelerin en az 2 porsiyonu yeşil yapraklı
sebzeler veya domates veya turunçgiller olmalıdır.
Ekmek
ve Tahıl Grubu
Buğday,
pirinç, mısır, çavdar, yulaf gibi tahıl taneleri vb,bunların
unları bulgur ,yarma, makarna, şehriye bu gruptadır. Karbonhidrat
(kompleks karbonhidratlar) protein, B vitaminleri (B12 vitamini
dışında bütün B grubu vitaminlerinden zengindir) posa yönünden
zengindir.
Bir
porsiyon miktarları; 1 orta dilim ekmek veya 4 yemek kaşık
makarna/pilav
Kişisel
farklılıklar olsa da genel olarak ; 6 porsiyon tüketilmelidir.
Saf
besinler şekerler ( görünen,
besinin içerisindeki),
yağlar
Şekerler;
Enerji alımını arttırırlar. Diş çürüklerine neden
olabilirler.
Yağlar;
Enerji sağlar. Yağda eriyen
vitaminleri sağlar ( A, D, E, K vitaminleri )
Besleyici
özellikleri diğer gruplara göre düşüktür.
YETERLİ
VE DENGELİ BESLENME ÖNERİLERİ
*Besin
çeşitliliği sağlanmalıdır.
*Öğün
atlanmamalıdır.
*İdeal
vücut ağırlığı korunmalıdır.
*Şeker
ve tatlı tüketimi azaltılmalıdır.
*Posa
alımı arttırılmalıdır.
*Sebze
ve meyve tüketimi arttırılmalıdır.
*Düşük
yağlı ve düşük kolesterollü besinler tüketilmelidir.
*Yüksek
kalsiyumlu besinler tüketilmelidir.
*Tuz
tüketimi azaltılmalı, tüketilen tuz İYOTLU TUZ olmalıdır.
*Sıvı
tüketimi arttırılmalıdır.
*Fiziksel
aktivite arttırılmalıdır.
*Ağız
ve diş sağlığına dikkat edilmelidir.
*Kesinlikle
sigara içilmemelidir.
*Besinler
doğru hazırlanmalı ve doğru pişirilmelidir.
Unutmayınız;
“YETERLİ
VE DENGELİ BESLENME SAĞLIĞIN TEMELİDİR.”
